İşten Çıkarılan İşçi Haklarını Nasıl Elde Eder?
İşten çıkarılan işçi hakları, İş Kanunu’nda üzerinde önemle durulan ve bolca yer verilen bir durumdur.
Nitekim 4857 sayılı İş Kanunu mad. 17/6’da; “18’inci maddenin birinci fıkrası uyarınca bu Kanunun 18, 19, 20 ve 21’inci maddelerinin uygulanma alanı dışında kalan işçilerin ( iş teminatı kapsamı dışında kalan emekçilerin ) iş sözleşmesinin, fesih hakkının, makûsa kullanılarak,, sona erdirildiği durumlarda, işçiye, bildirim süresinin üç katı tutarında tazminat ödenir. Fesih için bildirim şartına da uyulmaması ayrıca dördüncü fıkra uyarınca tazminat ödenmesini gerektirir” denmiştir.
Bu nedenle işten çıkarılan işçinin hakları hakkında konuşmaya başlamadan önce durumu detaylı bir şekilde anlamak son derece önemlidir.
Yazımızda işten çıkarılan işçinin hakları nelerdir, kıdem tazminatı , ihbar tazminatı, fazla çalışma ücreti, yıllık izin ücreti, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışma ücreti, hafta tatilinde çalışma ücreti ve asgari geçim indirimi hakkı (AGİ) gibi işçilerin haklarını korumak için önemli olan konulara yer verdik.
Kıdem Tazminatı
Kıdem tazminatı işçinin en önemli haklarındandır. İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için;İş Kanunu kapsamında çalışması, İş sözleşmesinin belirli sebeplerle sona ermesi ve İşçinin iş yerinde en az bir yıllık kıdeminin (aynı işyerinde çalışmış) olması gerekmektedir. Ayrıca tazminatsız işten çıkarılan işçi ne yapmalı sorusunun cevabı olarakta; eğer işçi tazminatsız işten çıkarıldıysa 5 yıllık zaman sürecinde dava açarak kıdem tazminatı talep etmelidir. Ancak 5 yıl sonrada açılan kıdem tazminatının zaman aşımına uğrayacağı için artık dikkate alınmaz.
İhbar Tazminatı
İşverenin bir işçiyi işten çıkarması için kanunda belirlenen fesih sürelerinde ihbarda bulunması gerekir. Fesih ihbar süresi, işçiye iş akdinin sonlandırılacağı tarihi önceden bildirmek anlamına gelir. Fesih ihbar süresinde işçinin mesai saatleri içerisinde 2 saat iş arama hakkı vardır. İhbar tazminatını, bildirim sürelerine uymayan işçi veya işveren öder. Bildirim süreleri:
Altı aydan az kıdemi olan işçi için iki hafta,
- Altı aydan bir buçuk yıla kadar kıdemi olan işçi için dört hafta,
- Bir buçuk yıldan üç yıla kadar kıdemi olan işçi için altı hafta ve
- Üç yıldan fazla kıdemi olan işçi için sekiz haftalık ücrete karşılık gelir.
İHBAR TAZMİNATI = GÜNLÜK BRÜT ÜCRET x İHBAR SÜRESİ (gün olarak)
Fazladan Çalışma Süreleri Ve Çalışma Ücreti
Kanundaki koşullar çerçevesinde, haftalık 45 saatin üzerindeki çalışma süreleri fazladan mesai süresi olarak sayılmaktadır. İşçinin fazla mesai yaptığı durumlarda işveren, normal ücretine ek olarak fazla mesai ücreti de ödemek zorundadır. İş sözleşmesi devam ettiği sürece fazla çalışma saatlerinin ücretlerini alamayan işçi, sözleşme feshedildikten sonra bu haklarını 5 yıla kadar işverenden talep edebilir.
Yıllık İzin Ücreti
Bir yılı dolduran tüm işçilerin yıllık izin hakkı vardır. İşçinin ücret almaya devam ettiği yıllık izin süresinin paraya çevrilemeyeceğini vurgulamak gerekir.Ancak bir husus vardır ki; İşten çıkarılan ve yıllık iznini hak edip kullanmamış işçinin, yıllık ücreti üzerinden hesaplanarak iznini paraya çevirmeyi işverenden talep etmesi mümkündür.
Ulusal Bayram ve Genel Tatilde Çalışma Ücreti
Bu ücret bazı iş yerlerinde sözleşmede belirlenir. Sözleşme olmayan kurumlarda ise işçi, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmak zorunda değildir, ancak o gün için günlük ücretini alır. Aksine o günlerde çalışırsa çalıştığı her gün için 2 katı ücret almaya hak kazanır.
Hafta Tatilinde Çalışma Ücreti
İşçilerin hafta tatilinde çalıştırılması durumudur. Hafta tatili ücreti çalışmasa da işçinin hak ettiği bir ücrettir. İşçi 7 günlük bir çalışma süreci içinde en az bir gün ( kesintisiz 24 saat) dinlenmeye hak kazanır.
Asgari Geçim İndirimi Hakkı (AGİ)
Asgari geçim indirimi işçilere uygulanan bir vergi indirimidir.2007 yılından itibaren işçiye işveren tarafından ödenen bir paradır ve işverenin gelir vergisinden düşülür. Bu gelir vergisi; işçinin medeni durumu, evli ise eşinin çalışıp çalışmama durumu, varsa çocuk sayısı durumuna göre değişiklik gösterir.AGİ her ay ücretle beraber ödenmesi gerekmektedir, ödenmediği takdirde işçinin 5 yıllık geriye dönük ödenmemiş AGİ ücretlerinin tamamını talep etme hakkı vardır.
Ayrıca işten çıkarılan işçi işe iade davası ve işe iade tazminatı talep etme hakkına sahiptir. iBu önemli konuya da yer verdik.
İşe iade davası nedir?
İşçi sözleşmesini haksız yere feshedildiğini düşünüyorsa işe iade davası açabilir. Bu dava süre boyunca işçinin haksız yere çıkarıp çıkarılmadığı tespit edilir. İşçinin işe iade davası açabilmesi ilk önce zorunlu olarak arabuluculuğa başvurmuş ve arabuluculukta anlaşma sağlanamamış olması gerekmektedir.İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde haksız sebepten veya sebebin geçerli olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculuk başvurusu sonucunda anlaşmaya varılamaması halinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde işe iade davası açılabilir.
Feshin geçerli bir nedene olduğunun ispat yükümlülüğü işverene aittir.
Arabuluculuk sonucunda anlaşma sağlanırsa işçi işe iade davası açamaz.
İşe İade Davası ve Tazminatı
Haksız yere işten çıkarılan işçinin hakları arasında en önemli başlıklardan biri işe iade davası ve tazminatıdır. Haksız yere işten çıkarılan işçi işe iade davası açabileceği gibi işe iade tazminatı da talep edebilmektedir. Burada haksız nedenle dediğimiz iş akdinin hukuki açıdan geçerli hiçbir nedeni olmadan feshedilmesi dir. Bu dava belli şartlarda açılabilmektedir.Bunların başında işçinin 6 aylık kıdeme sahip olması şartı gelmektedir. İkinci olarak işletmenin 30’dan az işçi çalıştırdığı durumlarda da işe iade davası açmak olanaksızdır.Zorunlu bir neden olmadıkça işten çıkarılan ve işe iadesini davası açmak isteyen işçinin kendisine fesih bildirimi yapıldığı tarihten itibaren 1 ay içerisinde arabulucuya başvurması gerekir. Son olarak işe iade davası açan bir işçinin yukarıda açıklanan alacak dava sonucuna göre değerlendirilir.
HAKSIZ İŞTEN ÇIKARILMA KONUSUNDA YARDIMA MI İHTİYACINIZ VAR ?
İş Hukuku oldukça bilgi gerektiren, kapsamlı ve hassas konulardır. Soru veya danışmanlık için lütfen bizimle iletişime geçmekten çekinmeyin. Zira hakkınızı doğru yolda aramak kendinize yapacağınız en büyük iyiliktir.
SİZE NASIL YARDIMCI OLABİLİRİZ ? Hemen bizimle iletişime geçin.
